Во официјалниот преглед на британските дипломатски конзуларни претставништва во Отоманската империја во Форин Офис, стои дека британски конзуларен претставник во Манастир (Битола) од 28 октомври 1851 год. бил Џон Аугуст Лангфорд (J.A. Longworth) и воедно е прв конзул на една странска земја во Битола.
Кралството Велика Британија како голема империјална сила била заинтересирана за инвестирање во турската империја. Така Македонија како интересно подрачје станала предмет за Велика Британија, која отвора повеќе конзуларни претставништва во разни градови во Македонија.
Во еден официјален преглед на британските дипломатски претставници во Македонија од 1855 год., се вели дека В. Британија ги имала конзуларните претставништва во: Солун – Генерален конзул, Битола – Вице конзул, Кавала – Вице конзул, Серез – Вице конзул и во Драма – Вице конзул. Грбот на Англискиот Вице конзул.
Во своите претставништва во Османлиската империја, односно во Македонија, Велика Британија имала способни и умешни дипломати кои успешно ги извршувале поверените им мисии.
Извештаите на конзуларните претставници во Битола биле од најразличен вид: трговија, увоз – извоз, земјоделие, за положбата на христијанското население, за насилствата, грабежите, црковните прашања, школството, пропагандата и др. Особено од посебно значење се извештаите во предилинденскиот период на Вице конзулот Џемс Мак Грегор во Битола. Во своите извештаи до своите претпоставени во тој период ги дава сите оние карактеристични моменти што довеле до револуционерната активност на Македонскиот народ и до неговата сплотеност кон Внатрешната револуционерна организација. Во извештаите од првите денови на востанието Вице конзулот Мак Грегор зборува за првите востанички акции во поблиската околина на Битола, а потоа и за заземањето на Крушево со доста подробности за случувањата таму.
Сите понатамошни извештаи се однесувале за дејствата на востаниците, нивната структура, акциите во другите околии, во Битолскиот вилает како и за турската контраофанзива, за жестокоста и масакрите, палежите на селата и слично што го правел турскиот аскер и башибозукот, како и за последиците од востанието.
Во секој случај извештите за текот на Илинденското востание во Битолскиот револуционерен округ ја потврдува вонредната важност на тие извештаи, за проучување на овој вонредно значаен период за македонската историја.По Џемс Мак Грегор, до 1912 год., се смениле уште неколку конзулски претставници во Битола како Вице конзулот Јанг, во 1905 год., потоа во 1906-1907 год. Вице конзулот И. Х. Монахан, а него го заменил Ј.В. Хејткот и пред Балканските војни Вице конзул бил Тоулмин, кој оставил информации за зближување на балканските држави кои се подготвувале за војна против Турција.Зградата денес која некогаш била Англиски конзулат
Во официјалниот преглед на британските дипломатски конзуларни претставништва во Отоманската империја во Форин Офис, стои дека британски конзуларен претставник во Манастир (Битола) од 28 октомври 1851 год. бил Џон Аугуст Лангфорд (J.A. Longworth) и воедно е прв конзул на една странска земја во Битола.
Кралството Велика Британија како голема империјална сила била заинтересирана за инвестирање во турската империја. Така Македонија како интересно подрачје станала предмет за Велика Британија, која отвора повеќе конзуларни претставништва во разни градови во Македонија. Во еден официјален преглед на британските дипломатски претставници во Македонија од 1855 год., се вели дека В. Британија ги имала конзуларните претставништва во: Солун – Генерален конзул, Битола – Вице конзул, Кавала – Вице конзул, Серез – Вице конзул и во Драма – Вице конзул.
Во своите претставништва во Османлиската империја, односно во Македонија, Велика Британија имала способни и умешни дипломати кои успешно ги извршувале поверените им мисии. Извештаите на конзуларните претставници во Битола биле од најразличен вид: трговија, увоз – извоз, земјоделие, за положбата на христијанското население, за насилствата, грабежите, црковните прашања, школството, пропагандата и др. Особено од посебно значење се извештаите во предилинденскиот период на Вице конзулот Џемс Мак Грегор во Битола. Во своите извештаи до своите претпоставени во тој период ги дава сите оние карактеристични моменти што довеле до револуционерната активност на Македонскиот народ и до неговата сплотеност кон Внатрешната револуционерна организација. Во извештаите од првите денови на востанието Вице конзулот Мак Грегор зборува за првите востанички акции во поблиската околина на Битола, а потоа и за заземањето на Крушево со доста подробности за случувањата таму. Сите понатамошни извештаи се однесувале за дејствата на востаниците, нивната структура, акциите во другите околии, во Битолскиот вилает како и за турската контраофанзива, за жестокоста и масакрите, палежите на селата и слично што го правел турскиот аскер и башибозукот, како и за последиците од востанието. Во секој случај извештите за текот на Илинденското востание во Битолскиот револуционерен округ ја потврдува вонредната важност на тие извештаи, за проучување на овој вонредно значаен период за македонската историја.
По Џемс Мак Грегор, до 1912 год., се смениле уште неколку конзулски претставници во Битола како Вице конзулот Јанг, во 1905 год., потоа во 1906-1907 год. Вице конзулот И. Х. Монахан, а него го заменил Ј.В. Хејткот и пред Балканските војни Вице конзул бил Тоулмин, кој оставил информации за зближување на балканските држави кои се подготвувале за војна против Турција.
Конзулска Битола
Автор: Никола Миновски
НУ Завод и Музеј – Битола
2002 г
